Povodom stogodišnjice optiranja Srba i tragičnog nestanka srpske varoši Taban u Budimu krajem prošle godine izašla je monografija Radomira Čvarkića – Srbi u budimskoj varoši Taban. Na 200 strana, u izdanju Izdavačke kuće Prometej, a podržana od Srpske samouprave u Budimpešti, Srpskog institut Radomir Čvarkić je kao potomak Srba optanata iseljenih iz Mađarske nakon Prvog svetskog napisao je delo o srpskom prisustvu na tim prostorima. O stotinak gradova i sela za koje se pouzdano zna da su u njima živeli Srbi sa oko sedamdesetak srpskih crkava koliko ih je postojalo, danas, vek kasnije nakon optacije, u Mađarskoj je ostalo trideset i devet srpskih hramova, među kojima je dva manastira, Grabovac u Baranji i Srpski Kovin na dunavskom ostrvu Čepel južno od Budimpešte.
Monografija je zasigurno vredno delo, koje bi svaka srpska porodica, gde god da se nalazi trebala da ima, i da se upozna sa srpskom kulturom, čiji su mnogi tragovi toga periodu izbrisani. Prenosimo i deo recenzije prof. dr Borisa Stojkovskog o ovome delu.
„Istorija Srba na tlu Mađarske, kako one u današnjim granicama, tako i u svim istorijskim zemljama nekadašnje milenijumske Ugarske, kompleksna je i višeslojna. Mnogi učeni ljudi od pera i misli su se latili istraživanja pojedinih aspekata bogate istorije srpskog bivstvovanja na tome tlu. Jedan od ugaonih kamena temeljaca čitave srpske prošlosti na području današnje Mađarske jeste nekad naselje, a danas kvart na Budimu po imenu Taban.
Administrativno on je zapravo deo modernog prvog i jedanaestog kvarta Budimpešte i danas je on mahom park, uz nekoliko lepih zgrada koje podsećaju na nekadašnju slavu Tabana.
Racko kupatilo, Zlatni jelen, gostionica koja i danas funkcioniše kao restoran, biste Vuka Karadžića i Kornelija Stankovića, i jedan spomenik sa zvonom jedini su tragovi koji danas sećaju prolaznike na ovu varoš. Taban je u svojoj povesnici bio i samostalna varoš gde su Srbi ostavili velikog i dubokog traga.
Monografija Radomira Čvarkića je upravo jedno prisećanje i podsećanje na to kako je izgledala ta burna i uzbudljiva prošlost Tabana. Srbi u budimskoj varoši Taban vodi čitaoce kroz prošlost Srba u Ugarskoj, i jedan narod sa makroistorijskog smešta na mikroistorijski plan. Lokalna istorija, ona koju su francuski velikani još u pretprošlom veku počeli da istražuju, u srpskoj istoriografiji je tek u povoju. U književnosti je, pak, dobro poznata. A Radomir Čvarkić ima prilično iskustva u literaturi, kao neko ko već godinama ozbiljno pledira da bude priznati delatnik na polzu pisane reči. Višestruko nagrađivan za svoj spisateljski rad, Radomir Čvarkić se sada osmelio da zakorači i na nemirno i nesigurno polje laviranja između naučnog i romanesknog dela”. -prof. dr Boris Stojkovski.
Izvor: Rasejanje.info
