Poznata po svojim uskim krivudavim ulicama, vinskim podrumima i živopisnom životu, budimska varoš Taban vekovima je bila naseljena srpskim življem, koji se ovde masovno naselio u Velikoj seobi 1690. godine. Tada ona u najvećoj meri dobija odlike srpske levantske varoši, ali se njen izgled usled ratnih dejstava, čestih poplava i požara vremenom menjao.
Krajem 19. i početkom 20. veka mnogi fotografi beležili su prizore iz ove srpske varoši, nastojeći da sačuvaju uspomenu na njen izgled. Na crno-belim fotografijama vide se kuće od ćerpića, nove palate na obali Dunava, prvi tramvaji, trgovi, kaldrmisane ulice i ljudi u narodnim i građanskim nošnjama. Poseban šarm tim slikama davala je jednostavnost svakodnevnog života, uhvaćena u trenutku.
Foto: arhiva R. Čvarkić
Iako je Taban nepromišljeno porušen 30-ih godina 20. veka, fotografije su ostale kao dragoceno svedočanstvo o njegovom postojanju. Danas, uz pomoć savremene tehnologije, te stare slike dobijaju novi život u boji. Time one otkrivaju detalje koje ranije nismo mogli da uočimo. Krovovi kuća, barokne fasade, odeća stanovnika i okolni pejzaži dobijaju realističnu dimenziju, a boja vraća život senkama i obrisima, pa Taban izgleda kao da ponovo živi.
Iako u originalu ostaju crno-bele, ove digitalno obojene fotografije predstavljaju vizuelni most između prošlosti i sadašnjosti. One se danas čuvaju u nekoliko muzeja, arhiva i biblioteka u Budimpešti i kao vredna dokumentaciona građa deo su kulturnog pamćenja i istraživanja. Za mnoge potomke nekadašnjih stanovnika Tabana i radoznale istraživače, one imaju snažnu emotivnu i istorijsku vrednost.
Taban, iako fizički nestao, u digitalnom obliku opstaje kroz ove prizore. Savremena tehnologija tako postaje saveznik istorije i kolektivnog sećanja. Odabrali smo najpoznatije fotografije na kojima su, pored ljudi, ulica i kuća, prikazane srpska katedralna crkva iz 1751. godine i episkopska palata. Po prvi put digitalno uređene i objavljene na našem portalu, ove fotografije Tabana u boji podsećaju nas na to koliko je važno čuvati i obnavljati tragove prošlosti.
Izvor: Radomir Čvarkić/ varosrtv.com
