Na današnji dan pre tačno 130 godina, 9. oktobra 1892. godine rodio se veliki Ivo Andrić u Dolcu kod Travnika. Preminuo je u Beogradu, 13. mart 1975. Bio je srpski i jugoslovenski književnik i diplomata Kraljevine Jugoslavije. Godine 1961.(10. decembra) dobio je Nobelovu nagradu za književnost „za epsku snagu kojom je oblikovao teme i prikazao sudbine ljudi tokom istorije svoje zemlje”. Kao gimnazijalac, Andrić je bio pripadnik naprednog revolucionarnog pokreta protiv Austrougarske vlasti Mlada Bosna i strastveni borac za oslobođenje južnoslovenskih naroda od Austrougarske monarhije. U austrijskom Gracu je diplomirao i doktorirao, a vreme između dva svetska rata proveo je u službi u konzulatima i poslanstvima Kraljevine Jugoslavije u Rimu, Bukureštu, Gracu, Parizu, Madridu, Briselu, Ženevi i Berlinu. Bio je član Srpske akademije nauka i umetnosti od 1926. godine. Njegova najpoznatija dela su pored romana Na Drini ćuprija i Travnička hronika, Prokleta avlija, Gospođica i Jelena, žena koje nema. U svojim delima se uglavnom bavio opisivanjem života u Bosni za vreme osmanske vlasti.
U Beogradu je osnovana Zadužbina Ive Andrića, prva i najvažnija odredba piščeve oporuke bila je da se njegova zaostavština sačuva kao celina i da se, kao legat odnosno, zadužbina, nameni za opšte kulturne i humanitarne potrebe. Na osnovu piščeve testamentarne volje, svake godine dodeljuje se Andrićeva nagrada za priču ili zbirku priča napisanu na srpskom jeziku.
Foto: Vikipedija
„Bez zanata, bez noge, bez kapitala, a trudeći se o prosvešćeniju roda”, kao što je pisao Frušić, Vuk je uspeo da izgradi svoju ličnost, da naknadno steče potrebna znanja, i da u isto vreme vodi borbu protiv velikih i moćnih ovoga sveta, protiv pojedninaca i ustanova i što je najteže, protiv navika, predrasuda, despotičeskog neznanja, protiv nemaštine i poniženja, zavisti i kleveta, i svih vrsta ljudske bede. Sakat i siromah, neškolovan, on je posle propasti Prvog srpskog ustanka izašao u javni život bez iluzija, ali i bez kolebanja. Sam je dao sliku toga svoga izlaska već prvim svojim istupanjima: „Mene je istinska revnost k rodu mome obodrila i prinudila me da zažmurim i da jedanput tumarim glavom kroz ovo trnje, makar na onu stranu sav poderan i krvav izašao; samo neka se zna staza kojom bi se drugi mogao lakše usuditi da prođe”.- deo govora Ive Andrića na Svečanoj akademiji upriličenoj povodom stogodišnjice smrti Vuka Stefanovića Karadžića, Beograd, 7. februar 1964.
