Na današnji dan, 5. oktobra 1973. godine preminula je Milunka Savić, srpska heroina i jedina žena u svetu koja je odlikovana najvišim francuskim ordenom – Ratnim krstom sa zlatnom palmom. Kao dobrovoljac borila se u Balkanskim ratovima i Prvom svetskom ratu od 1912. do 1918. godine. Bila je primer smelosti i junaštva u opasnim i teškim borbama. Vraćala se u ratne pohode i nakon brojnih ranjavanja, a njenom rukovanju bombama divili su se i pripadnici neprijateljskih snaga.
Najteža borba ove izuzetno hrabre žene, koja je nesebično volela Srbiju, počela je zapravo nakon ratova. Starost je provela u skromnoj, oronuloj kući na Voždovcu, okružena unucima, a Skupština grada Beograda dodelila joj je 1972. jednosoban stan u naselju Braće Jerković. Umrla je godinu dana kasnije. Priznanje svoje države Milunka Savić je dobila tek 40 godina posle smrti, a njeni posmrtni ostaci preneti su u Aleju zaslužnih građana i sahranjeni uz sve državne i vojne počasti.
Bez škole i samouka posle rata je radila u Bosni i Hercegovini kao kuvarica, bolničarka i kontrolor u fabrici vojnih uniformi.
Udala se 1922. godine za osam godina mlađeg Veljka Gligorovića iz Mostara. Godine 1924. dobili su ćerku Milenu. Milunka je usvojila još tri ćerke. Milku, koju je pronašla zaboravljenu na železničkoj stanici u Stalaću. Višnju, svoju sestru od ujaka, rođenu u poznim godinama, i Zorku uzetu iz sirotišta na dalmatinskoj obali koja je imala hendikep pošto je preležala meningitis.
Veljko je ubrzo zapostavio porodicu te brak nije potrajao. Kako njen životni saputnik nije mario za očuvanje porodice Milunka Savić je sada u miru još jednom pokazala svoje herojstvo i sama podizala četvoro dece. Iz okoline Novog Sada preselila se u Beograd gde mesecima nije uspevala da pronađe uhlebljenje.
Na inicijativu njenih saboraca, od 1929. godine bila je zaposlena kao čistačica kancelarije direktora Hipotekarne banke u Beogradu, gde je provela najveći deo svog radnog veka Tamo je povremeno trpela sramne komentare i prigovore zaposlenih činovnika kako posao ne obavlja perfektno. Jednom prilikom je na te prigovore „elitnog” polusveta odgovorila: ,,Kad sam primljena u službu bančinu stavljeno mi je u dužnost samo to da brišem prozore, kvake na vratima i da održavam klozete u redu. Tu dužnost ukoliko mogu ja otpravljam, i druge poslove ukoliko sam mogla otpravljala sam. Nemam šta više da kažem”.
U potpisu je stajalo: Milunka Savić, čistačica, vitez Karađorđeve zvezde i Legije časti.
Ta nesavršena čistačica je tim bankarima svojom hrabrošću omogućila da svoj posao obavljaju u miru i dolaze na posao kao slobodni građani. Ti činovničići su kao i mnogi drugi pokazali da ni tu slobodu, kao ni one koji su se za istu izborili, ne umeju da cene. Da su skloni nemaru i zaboravu.
Istorija je mnoge od tih i takvih zaboravnih kroz samo 10 godina ošamarila opet. Da površno naučenu lekciju ponove. Zaboravljena, zanemarena i od svih napuštena penziju je stekla radeći. Odbila je ponudu da se preseli u Francusku i da dobija francusku vojnu penziju. Umesto toga, izabrala je da živi u Beogradu gde su ljudi brzo zaboravili i na minuli rat i na Milunkine zasluge za izvojevanu slobodu.
Paradoksalno, u međuratnom periodu su je poštovali širom Evrope. Pozivali su je na proslave jubileja, obilaske ratišta, polaganje cveća na grobove palih saboraca. Milunka je na susrete sa svojim ratnim drugovima odlazila u šumadijskoj narodnoj nošnji, ukrašenoj dobijenim odlikovanjima.
Starost je provela u svojoj kući na Voždovcu, u društvu unuka i u redovnim susretima sa vojnim veteranima. Godine 1972. Skupština grada Beograda dodelila joj je jednosoban stan u naselju Braće Jerković, na 4. spratu u zgradi bez lifta. Godinu dana kasnije, nakon tri moždana udara, umrla je u tom stanu 5. oktobra 1973. godine.
Porodična kuća je prodata 1974. godine.
Milunka Savić je sahranjena na Novom groblju u Beogradu. Na njenoj bivšoj kući na Voždovcu, u ulici koja danas nosi njeno ime, postavljena je spomen-ploča. U Jošaničkoj Banji je 1995. godine podignut spomenik u prirodnoj veličini, rad vajara Ljubiše Mančića. Njeni posmrtni ostaci preneti su iz porodične grobnice u Aleju velikana, 40 godina nakon smrti, 10. novembra 2013. godine.
U Beogradu, Valjevu, Zrenjaninu, Jagodini, Kraljevu, Kosjeriću, Kruševcu, Mladenovcu, Nišu, Paraćinu, Šapcu, kao i u Stepanovićevu i Jošaničkoj Banji postoje ulice koje danas nose njeno ime.
Izvor: Vikipedija/Muzej žrtava genocida
